जेठ, १५ । आगामी आर्थिक वर्ष २०७८/०७९ का लागी १६ खर्ब ४७ अर्ब ५७ करोड रुपैयाँको बजेट सार्वजनिक गरेको छ । अर्थमन्त्री विष्णुप्रसाद पौडेलले वार्षिक आयव्यय विवरण प्रस्तुत गर्नुभएको हो । प्रतिनिधि सभा विघटन भएकाले प्रधानमन्त्री तथा मन्त्रिपरिषद् कार्यालय सिंहदरबारबाट अर्थमन्त्री पौडेलले बजेट प्रस्तुत गर्नुभएको हो । प्रतिनिधि सभा नभएको अवस्थामा सरकारले अध्यादेशमार्फत बजेट ल्याएको हो ।
बजेटका मुख्य विशेषताहरु
प्रस्तुत बजेट चालु आर्थिक वर्षको तुलनामा १ खर्ब ७२ अर्ब ९३ करोड रुपैयाँ बढी आकारको छ । संघको चालुगत खर्चका लागि ६ खर्ब ७८ अर्ब ६१ करोड रुपैयाँ विनियोजन गरिएको छ । यो कुल बजेटको ४१।२ प्रतिशत हो । त्यस्तै पुँजीगततर्फ ३ खर्ब ४७ अर्ब २६ करोड रुपैयाँ विनियोजन गरिएको छ । यो कुल बजेटको २२।७ प्रतिशत हो । वित्तीय व्यवस्थापनतर्फ २ खर्ब ७ अर्ब ९७ करोड रुपैयाँ अर्थात १२।६ प्रतिशत विनियोजन गरिएको छ । प्रदेश र स्थानीय तहमा हस्तान्तरण हुने रकम ३ खर्ब ८६ अर्ब ७१ करोड अर्थात २३। ५ प्रतिशत रहेको छ । विनियोजन गर्ने खर्च रकममध्ये राजश्वबाट १० खर्ब २४ अर्ब ९० करोड र वैदेशिक अनुदानबाट ६३ अर्ब ३७ करोड जुटाइने छ । नपुग ५ खर्ब ५९ अर्ब रुपैयाँ ऋण लिइने जसअनुसार ३ खर्ब ९ अर्ब वैदेशिक ऋण र २ खर्ब ५० अर्ब आन्तरिकबाट उठाइने छ ।
- सबैभन्दा धेरै बजेट शिक्षामा १ खर्ब ८० अर्ब ४ करोड विनियोजन
- स्वास्थ्यमा हालसम्मकै बढि १ खर्ब २२ अर्ब ७७ करोड बजेट बिनियोजन
- रेलमार्गका लागि १० अर्ब ३ करोड विनियोजन
- ज्येष्ठ नागरिकको मासिक भत्ता बढाएर मासिक ४ हजार रुपैयाँ सबै प्रकारका सामाजिक सुरक्षा भत्ता ३३ प्रतिशत वृद्धि
- आगामी आर्थिकवृद्धिदर र मुद्रास्फीति दुबै करिब ६.५ हुने अनुमान
- वैदेशिकरोजगारबाट फर्केकाहरूलाई ५ प्रतिशतमा ऋणरयुवा स्वरोजगारकोषमार्फत १२ हजार युवालाई स्वरोजार बनाउने र ऋणमा ५० प्रतिशत अनुदान
- प्रत्येक ७५३ स्थानीयतहमा १-१ वटा दमकल
- सुरक्षाकर्मीको उच्चमनोबलको लागि रासनमा १५ प्रतिशत थप,
- सूचना तथा सञ्चारतर्फ ७५३ स्थानीयतहमा ४ जी नेटवर्क जडान,
- श्रमजीवीपत्रकारको लागि ७ लाखको बीमा,
- त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रियविमानस्थल काठमाण्डौलाई मौलिक तथा बुटीक बनाईने,
- बायो र सौर्य तथा लघुऊर्जा उत्पादनमा ९० प्रतिशत अनुदान,
- सबै स्वास्थ्यकर्मीलाई १ वर्षसम्म ५० प्रतिशत जोखिमभत्ता उपलब्ध,
- विपन्नपरिवारका घरमा विद्युतजडान निस्शुल्क,
- पूर्व-पश्चिम महेन्द्र राजमार्गलाई ४ लेन बनाईने,
- स्नातकतह उत्तीर्ण गरेकालाई शैक्षिकप्रमाणपत्र धरौटी राखी बेरोजगारलाई ५ प्रतिशत ब्याजदरमा २५ लाख ऋण दिने,
- आगामी ३ वर्षभित्र रासायनिकमल उद्योग स्थापना,
- १४ वर्षमुनिका बालबालिका र ७० वर्षमाथिका वृद्धको मुटुरोग उपचार निःशुल्क,
- अक्सिजन उद्योगका उपकरण आयातमा लाग्ने भन्सार र भ्याट मिनाहा
- काठमाडौंका उद्योगलाई मकवानपुरमा सारे थप सुविधा प्रदान गरिने
- पहाडको बाटो ढलानमा नेपाली सिमेन्ट र फलामको प्रयोग अनिवार्य गरिने
- सांसद विकास कोष खारेज
- सामाजिक सुरक्षा कोषको दायरा विस्तार गर्ने, दुई महिनाको योगदान रकम सरकारले तिर्ने
- महिला स्वास्थ्य स्वयंसेविकाको यातायात खर्च शत प्रतिशत वृद्धि
- सरकारले मेड इन नेपाल, मेक इन नेपाल अभियान सञ्चालन गर्ने
- सरकारी कर्मचारीको तलब मासिक २ हजार बढ्यो
- विद्युतिय गाडी खरिदमा लाग्ने अन्त शुल्क शत प्रतिशत छुट तथा भन्सार महशुलमा व्यापक कटौति
- कारोबारमा आधारित कर तिर्ने सिमा बढेर ५० लाखबाट १ करोड
- मुल्यअभिबृद्धिकर को खरिद तथा विक्रि खाता हरेक बर्ष कर अधिकृत बाट स्विकृत गर्ने व्यवस्था खारेज
- साविकका समितिको सम्पत्ती कम्पनीमा रुपान्तरण हुने
- मूल्य अभिवृद्धि करको दर यथावत
- रक्सी, चुरोटलगायत मदिरा तथा सुर्तीजन्य पदार्थमा लाग्ने अन्तःशुल्क वृद्धि
बजेटको पुर्णपाठ – बजेट वक्तव्य 2078