काठमाडौँ – आमाको मुख हेर्ने पर्व : श्रद्धा, भक्ति र आशीर्वादको अनुपम अवसर हरेक वर्ष वैशाख कृष्ण औँसीका दिन जन्म दिने आमाप्रति श्रद्धा, भक्ति र सम्मान व्यक्त गर्दै ‘आमाको मुख हेर्ने पर्व’ धूमधामका साथ देशभर मनाइन्छ। आजका दिन सन्तानले आमालाई मीठामीठा परिकार खान दिई, सुन्दर वस्त्र अर्पण गरी आशीर्वाद लिने परम्परा छ।
धर्मशास्त्रअनुसार आमा उपाध्याय (पण्डित), आचार्य र पिताभन्दा समेत श्रेष्ठ र पूजनीय मानिन्छिन्। यही कारण, आमालाई सम्मान गर्ने यो दिनलाई शास्त्रीय परम्पराले अत्यन्त महत्व दिएको पाइन्छ।
परम्पराअनुसार, छोराछोरीहरू बिहानै उठी स्नान गरी आमा सामु उपस्थित भई विभिन्न मीठा–मीठा खानेकुरा चढाउँछन् र आमाबाट दीर्घायु, सफलता तथा समृद्धिको आशीर्वाद ग्रहण गर्छन्।
जिनकी आमा जीवित छैनन्, तीले दिवङ्गत आमाको सम्झनामा तर्पण, पिण्डदान तथा सिदादान गरी श्राद्ध गर्नु परम्परा बनाइएको छ। दिवङ्गत आमाले यस दिन आश गर्ने भएकाले, भक्तिपूर्वक गरिएका यस्ता कर्मले उनीहरू सन्तुष्ट भई आशीर्वाद दिने धार्मिक विश्वास रहेको छ।
सनातन वैदिक धर्ममा जीवनभर तीन ऋण — देवऋण, मनुष्यऋण र पितृऋण — तिर्नुपर्ने भनिएको छ। यसै सन्दर्भमा, “जननी जन्मभूमिश्च स्वर्गादपि गरियसी” भन्ने वाक्यले जन्म दिने आमा र जन्मभूमिको महत्व स्वर्गभन्दा उच्च रहेको उल्लेख गर्छ। नेपाल पञ्चाङ्ग निर्णायक समितिका सदस्य एवं धर्मशास्त्रविद् प्रा. डा. देवमणि भट्टराईका अनुसार, आमाको महत्व बाबु भन्दा हजार गुणा बढी मानिएको छ। नौ महिना गर्भमा धारण गरी सन्तानलाई जीवन दिने आमाको ममता र कष्टको कुनै तुलना हुन सक्दैन।
यसै अवसरमा, काठमाडौँको चन्द्रागिरि नगरपालिका अन्तर्गत अवस्थित मातातीर्थमा भव्य मेला आयोजना हुँदैछ। नगरप्रमुख घनश्याम गिरीले मेलाका सम्पूर्ण तयारी पूरा भएको जानकारी दिएका छन्। मातातीर्थ मेला दिवङ्गत आमाको सम्झनामा विशेष श्रद्धा अर्पण गर्ने प्रमुख केन्द्र मानिन्छ।
यद्यपि, केहीले यस वर्ष गुरु अस्त र सूर्यग्रहणका कारण आमाको मुख हेर्न नहुने भन्ने प्रचार गरेका थिए, तर नेपाल पञ्चाङ्ग निर्णायक समितिले यस्तो प्रचार पूर्ण रूपमा आधारहीन र असत्य भएको स्पष्ट पारेको छ।
