काठमाडौं: कोभिडभन्दा अगाडि हिमाल चढ्ने पर्यटक धेरै आउने गर्थे । सगरमाथामा हरेक वर्ष तीन/चार सयले संख्या बढिरहेको थियो । नेपाली आरोही, भरिया, स्थानीयवासीले काम पाउने गरेका थिए । साना–साना पसलदेखि होटलहरूमा व्यापार हुन्थ्यो । यसले गर्दा सगरमाथा क्षेत्रमा स्थानीय बासिन्दाको जीवनस्तर उकासिएको थियो । कोभिडका कारण एक वर्ष पर्वतारोहण ठप्प भयो ।
अहिले सुधार भएको छ । बहराइनका राजकुमारजस्ता पर्यटक आएपछि आरोहीको संख्या बढ्दै गएको हो । अहिले आरोही बढिरहेका छन् । चार सय जना विदेशी पर्यटक मनास्लु चढ्न गएका छन् । चार सय नेपाली आरोही पनि यही व्यस्त छन् । अमादब्लम, चोयु हिमाल चढ्ने गरेका छन् ।
प्रदेश १ का एलन पिक, मेरा पिकहरू चर्चित छन् । ६ हजारभन्दा बढी उचाइका मेरा, बरुण चे, अमादब्लममा धेरै समूह आइरहेका छन् । फागुन–चैतमा सगरमाथा चढ्न धेरै आउँछन् । अन्यमा भने असोज–कात्तिक र पुस–माघमा पनि आरोहण गर्ने गरिन्छ । सिनियर आरोहीहरुले जति दु:ख गरे । त्यो अनुसारको सुख–सुविधा नेपालमा पाउन सकेनन् । सरकारबाट पनि त्यही अनुसार सहयोग भएन ।
हिमाल चढ्ने एकदमै गारो काम हो । हिमाल चढ्ने र फर्किंने मात्र हुँदैन । त्यहाँ सबै काम नेपाली पर्वतारोहीहरुले गर्छन् । हिमाल चढ्न आउने विदेशीलाई पकाउने, खुवाउने, टेन्ट र अक्सिजन बोक्नेदेखि लिएर सबै काम नेपाली पर्वतारोहीले नै गर्नु पर्छ । उमेर बढ्दै गएपछि काम पाइँदैन । रिटायर्डमेन्ट छैन । राम्रो बीमा सुविधा छैन ।
कुनै विकल्प नभएपछि अन्तिम विकल्प भनेको विदेशिनु हो । पर्वतारोही भएर धेरै हिमाल चढिसकेपछि र चिनजानको आधारमा युरोप अमेरिकाको भिषा पाउन सजिलो हुन्छ । त्यहाँ गएर १० वर्ष मेहनत गर्यो भने आफ्ना छोरीको भविष्य बनाउन सकिन्छ । त्यही भएर पर्वतारोहीहरु पलायन भएका छन् ।
यो बिडम्बना हो । देशका लागि नाम कमाएर जीवन धान्ने गरी आफ्नै देशमा बस्ने स्थिति हुन नसक्नु राम्रो होइन । अहिले नभएपनि अबको १० वर्षपछि यसको कमी हुन्छ । युवापुस्ता आरोहण पेसामा नलाग्न सक्छन् । अहिले जति पनि युवाहरु छन् । गाउँगाउँबाट आएका छन् । सहरमा बसेका र हुर्केकाले यस्तो चुनौतीपूर्ण काम कमै गर्न सक्छन् । बाह्य मुलुकमा हिमाल आरोहण व्यवस्थित छ । जहाँ आरोहणका क्रममा आरोही र गाइड दुवैले मिलेर काम गर्छन् । तर नेपालमा नियम धेरै भएपनि कसैले पालना गर्दैनन् । जसले गर्दा हिमालमा दुर्घट्ना हुने, जथाभावी फोहोर थुप्रिने समस्या छन् ।
यो क्षेत्रमा महिला भएपनि अवसर उत्तिकै छ । तर महिला भन्ने बित्तिकै उसले सक्दैन भनिन्छ । यसमा लाग्न शारीरिक, मानसिक र प्राविधिक सबै कुराले बलियो हुनु पर्छ । त्यसैले महिलालाई अवसर दिन जरुरी छ । अवसर पाउँदा जेपनि गर्न सकिन्छ । सरकारले पनि पर्यटन क्षेत्रमा लगानी बढाउन जरुरी छ ।
